Βγαίνουν τώρα στην επιφάνεια τα λεφτά που... κρύφτηκαν στα στρώματα

Τα μετρητά που απέσυραν οι πολίτες στα σπίτια τους πριν από την 28η Ιουνίου 2015, οπότε επεβλήθησαν τα capital controls, κάνουν ήδη την εμφάνισή τους στις καθημερινές συναλλαγές μέσω χαρτονομισμάτων των 100, 200 και 500 ευρώ. Το χρήμα που βγαίνει δειλά δειλά στην επιφάνεια σηματοδοτεί και την τάση για σταδιακή αποθησαύριση των νοικοκυριών, που ανασύρουν χρήματα από τα σεντούκια για την πληρωμή πάσης φύσης υποχρεώσεων. Την ίδια στιγμή οι συνεχιζόμενες πωλήσεις χρυσών λιρών Αγγλίας το 2015, που ήταν περισσότερες από τις αγορές, αποτυπώνουν, σε μεγάλο βαθμό, την έλλειψη ρευστότητας των μέσων νοικοκυριών για το νέο οικονομικό έτος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το χρήμα που κυκλοφορεί σε φυσική μορφή στην ελληνική αγορά και έφτασε στο ζενίθ την περίοδο την «μεγάλης διαπραγμάτευσης», ξεπερνώντας τα 50 δισ. ευρώ, έχει αρχίσει να ξοδεύεται και, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τον Νοέμβριο του 2015, περιορίστηκε στα 48,6 δισ. ευρώ. Τον ίδιο μήνα οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν περαιτέρω και συρρικνώθηκαν στα 100,9 δισ. ευρώ από 102,9 δισ. ευρώ τον Ιούλιο (πρώτο μήνα επιβολής των capital controls), αλλά, σύμφωνα με τις αναλύσεις, ο ρυθμός μείωσης των καταθέσεων την περίοδο κορύφωσης των φορολογικών υποχρεώσεων είναι δυσανάλογα μικρός με τις ανάγκες των νοικοκυριών. Οι απώλειες από τον περασμένο Νοέμβριο αγγίζουν τα 35,2 δισ. ευρώ –μόνο για τα νοικοκυριά– και είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που αποσύρθηκε από τις τράπεζες κατευθύνθηκε στα σπίτια. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο λόγος που η κυκλοφορία του φυσικού χρήματος εκτινάχθηκε από τα 30,1 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο του 2014 στα 50,2 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2015. Οι Ελληνες, που είναι επισήμως στη λίστα των πιο φτωχών Ευρωπαίων, είναι, με αυτό τον τρόπο, μεταξύ των λαών με τα περισσότερα μετρητά στο χέρι.

Τα χρήματα που απέσυραν από τις τράπεζες την επίμαχη περίοδο παραμένουν ακόμη στα σεντούκια και χρησιμοποιούνται κυρίως για πληρωμές φορολογικών υποχρεώσεων, αλλά και για να συντηρείται η ιδιωτική κατανάλωση. Η ισχύς των περιορισμών στις αναλήψεις από τους λογαριασμούς αποτρέπει κάθε διάθεση από τους πολίτες να επανατοποθετήσουν τα χρήματα αυτά στις τράπεζες, στον βαθμό που θα υπόκεινται στους περιορισμούς των capital controls.
Απαγορευτική παραμένει την ίδια στιγμή και η τοποθέτησή τους σε ασφαλιστικά επενδυτικά προϊόντα, τα οποία κυριάρχησαν στις επιλογές των πολιτών το πρώτο εξάμηνο του 2015, αλλά, μετά την επιβολή των capital controls, γνωρίζουν πραγματική καθίζηση. Το γεγονός ότι τα ασφαλιστικά προϊόντα επενδυτικού τύπου τοποθετούνται σε αγορές του εξωτερικού μέσω αμοιβαίων κεφαλαίων τα καθιστά πλέον εξαγωγή κεφαλαίου, με συνέπεια οι εναλλακτικές επιλογές να είναι πλέον περιορισμένες.
Σύμφωνα, άλλωστε, με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, συνολικά το 2015 η ΤτΕ αγόρασε 61.518 χρυσές λίρες, ενώ αντίθετα πούλησε 43.057 χρυσές λίρες στους ιδιώτες. Είναι αξιοσημείωτο οτι το τρίτο τρίμηνο του 2015 που ισχύουν οι περιορισμοί των capital controls οι Ελληνες ιδιώτες προχώρησαν στην πώληση 7.291 χρυσών λιρών έναντι αγοράς 10.827 χρυσών λιρών. Πρόκειται για το μοναδικό τρίμηνο που οι αγορές υπερβαίνουν τις πωλήσεις. Αντίθετα, το τελευταίο τρίμηνο του 2015 (Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος), που έχουν ελαφρώς χαλαρώσει οι περιορισμοί των capital controls, αλλά κυρίως κορυφώνεται η καταβολή φόρων (ΕΝΦΙΑ, τέλη κυκλοφορίας, προκαταβολή ΦΠΑ), οι πωλήσεις χρυσών λιρών από τους ιδιώτες είναι διπλάσιες και ανέρχονται σε 15.130 τεμάχια από 8.102 τεμάχια, που ήταν οι αγορές χρυσών λιρών από τους ιδιώτες.
Οπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία, στη διάρκεια της επταετούς ύφεσης (2008-2015), εάν εξαιρεθεί το 2011, οπότε οι αγορές χρυσών λιρών αυξήθηκαν –προφανώς λόγω φόβου των πολιτών για τη χρεοκοπία της χώρας και επιστροφή της δραχμής– όλες τις υπόλοιπες χρονιές οι πωλήσεις χρυσών λιρών Αγγλίας ήταν σχεδόν διπλάσιες από τις αγορές.